بسم الله الرحمن الرحیم
مشکل از جایی شروع شد که عده ای برای تبلیغ حجاب به این جمله ی پادرهوا رسیدند که «زن می تواند هم محجبه باشد و هم در عرصه های مختلف حضور فعال داشته باشد.» این عبارت چند مشکل اساسی و کژتابی در معنا دارد.
یک: تعریف «زن محجبه» مشخص نیست ، و قبل تر از آن تعریف«حجاب». نتیجه اش اینکه نماد حجاب می شود چادر و نماد زنِ محجبه ، زن چادری. به این ترتیب عفاف و حیا و حجاب خود را در چادر خلاصه می کنند. آیا کسی که به معنای واقعی محجبه است حاضر می شود مجری تلویزیون باشد؟ آزاده نامداری از ابتدا به معنای واقعی محجبه بود؟
دو: در رابطه با عرصه ها در این عبارت با سهل انگاری رفتار شده است. سهل انگاری یعنی اینکه ، بین عرصه ها تفاوتی قائل نباشیم. در حالی که در واقعیت این طور نیست. خیلی تفاوت است بین معلمی و پرستاری تا منشی گری و حسابداری و . . . . . آیا عرصه ی مجری گری تلویزیون ، عرصه ای هست که یک زن محجبه بتواند در آن حضور داشته باشد؟ آیا زیبایی و جذابیت جزو اولین شرایط مجری نیست؟ این شرایط با عفاف و حیا قابل جمع اند؟
سه : «حضور فعال» هم عبارتی سردرگم است. «فعال» یعنی چی؟ یعنی چقدر؟ مجری تلویزیونی باید در کار خود پیشرفت را احساس کند.( پیشرفت در دنیای امروز ، لازمه ی بقای هر فعالیتیست.) پیشرفت درباره مجری زنِ تلویزیونی چگونه تعریف می شود؟ آیا غیر از این است که هر چه زیباتر ، جذابتر ، با روابط عمومی و قدرت تکلم بهتر بتواند اجرا کند ، مجری بهتری خواهد بود؟
این سه مورد را که کنار هم بگذاریم متوجه می شویم اولا یک زن محجبه (به معنای واقعی آن) حاضر نمی شود مجری تلویزیون باشد. ثانیا اگر هم حاضر شد چنین کاری انجام دهد ، عرصه ی مجری گری ِ تلویزیون ، عرصه ایست که او را خواه ناخواه به سمتی دیگر سوق می دهد. ثالثا اگر هم با سلامت نفس توانست در این عرصه باقی بماند ، برای پیشرفت کردن مجبور است روش خود را تغییر دهد والا - به معنایی که درذهن ماست – پیشرفت نمی کند. با این حساب باید قبول کنیم انتظار زیادی از امثال نامداری داریم. درواقع هرکس دیگری را جای او بگذاریم با همین رفتار ِ به ظاهر عجیب و غریب مواجه می شویم. یک مجری چادری ، که در زندگی شخصی اصلا آنطور که تصور می شود نیست و در زندگی هنری- و شاید به تعبیری زندگی اشتهاری- بالاخره مجبور می شود چادر را کنار بگذارد.
در اینجا ، رفتار او و مخاطبانش درباره کنار گذاشتن چادر، جالبتر از همه است. خود ِ او ، به راحتی و به سرعت حساب زندگی شخصی اش را از حساب زندگی اشتهاری ، جدا می کند و می گوید این فردی که در نقش بازیگر می بینید ، من نیستم.
در واقع سلسله اقداماتی که برای حضور زن محجبه در عرصه مجری گری تلویزیونی انجام شد ، نهایتا نه تنها چادر را از سر مجری مذکوربرداشت ، بلکه باعث شد دین و احکام دینی بیشتر از پیش به زندگی شخصی و خصوصی محدود شود. وقتی نامداری می گوید این من نیستم یعنی من در زندگی شخصی اگرچه محجبه باشم ، در زندگی اشتهاری برای فعالیت هنری (وشاید اجتماعی) می توانم طور دیگری باشم. با این حساب پیامی که «من و تو» با ساخت پرهزینه «آکادمی» بر مخاطب خود تحمیل می کند ، ما با هزینه ی کمتر ِ مالی و فکری و در واقع با بی فکری خود ، به صورت موثرتر و فراگیرتر به مخاطب رسانه ملی القا می کنیم.
رفتار مخاطبان ِ نامداری هم در نوع خود جالب است ، کسانی که دلشان را به حضور یک زن در جایگاه مجری تلویزیون خوش کرده بودند و تصور می کردند نهضتی برای حضور قشر مذهبی در تلویزیون شروع شده است! اینها بعد از مشاهده ی تطورِ(اگر بتوان اسمش را تطور گذاشت) مثالی چون نامداری ، به شدت عصبانی و ناراحت شدند. متاسفانه باید بگویم این ناراحتی هرچند ریشه در عقاید مذهبی دارد اما ناشی از جهل و نادانی و ندانم کاریست وگرنه هر معتقد عاقلی با دیدن برنامه های نامداری می توانست بفهمد این ره به کجا می رود ، علاوه بر اینکه اتفاق جدیدی نیافتاده است ، این تعجب و ناراحتی ناشی از مسئله ی اول است که در بالا بررسی شد ، وقتی بود و نبودِ حجاب و حیا و عفاف را در چادر خلاصه کنیم ، با نبود آن فکر می کنیم حجاب و حیا و عفاف ِ شخص مذکور از دست رفته است. کسانی که ناراحت شدند ، اگر واقعا و با بینش صحیح درد ِ دین داشتند باید آن موقع که تصاویر این فرد در اینترنت با کامنت های عجیب و غریب و لمپن وار مواجه می شد، به جای تیتر یک کردن ِ وی ، ناراحت می شدند و رگ گردنشان بیرون می زد.الان اتفاقا باید خوشحال بود که با کنار رفتن چادر از سر کسی که آگاهانه یا ناآگاهانه ارزشی برای آن قائل نیست ، شان چادر حفظ شد و کاش همین طور هم بشود و نامداری چادر را برای همیشه کنار بگذارد.
اما در نهایت یک سوال مهم و اساسی باقی می ماند : راه حل چیست؟
درباره نامداری راه حل مشخصی وجود ندارد. فعلا باید این روند – یعنی سیاست ِحضور زن چادری در تلویزیون – متوقف شود. اما درباره اصل حضور ِ زن چادری در جایگاه های اینچنینی ، مسئله ای که اول از همه به ذهن می رسد این است که آیا فوایدی بر این حضور مترتب است یا خیر؟ و آیا این حضور می تواند فوایدی داشته باشد؟ به هر حال نمی توان به این آسانی به این سوال جواب داد ، احتیاج به بررسی بیشتری دارد ، اما باید به عنوان یک مسئله جدی گرفته شود.
در پایان باید از این معنی که «هر آن کس که در تلویزیون مجری است ، از لحاظ عفاف و حجاب و حیا مشکل دارد» حذر کرد. منظور این نوشتار این نیست. تلویزیون اقتضائاتی دارد که باید به آنها توجه کرد و سیاست گذاری و برنامه ریزی بدون توجه به این اقتضائات ممکن نیست و خواه ناخواه به شکست می انجامد. غرض ذکر یک سیاستگذاری غلط و نتایج آن بود و نه قضاوت در مورد اشخاص.
