اگر ناموس خودتان بود . . .

بسم الله الرحمن الرحیم

در یک شب بهاری ، با خواهرتان در حال قدم زدن در اطراف پارکی هستید. ناگهان ماشینی جلوی پارک ، متوقف و با شما درگیر می شود. در این حین میبینید خواهرتان را به زور سوار ماشین می کنند و می برند. هر چه از افرادی که در پارک در حال پیاده روی هستند ، کمک می خواهید ، کسی به شما اعتنا نمی کند و با جواب های « با پلیس تماس بگیر!» مواجه می شوید.

این آینده جامعه ایست که امثال خلیلی در آن وجود ندارند. اصلا به جریانات سیاسی و غیر سیاسی که می توانند و می خواهند از این قضیه منفعتی برای خود کسب کنند کاری نداشته باشید. فرض کنید کاری که شهید خلیلی انجام داد ، در یک کشور لاییک صورت می گرفت، در آن صورت مردم آن کشور به وی به چشم « یک قهرمان ملی » نگاه می کردند یا او را به خاطر کاری که انجام داد مورد مذمت قرار میدادند؟ به او به چشم یک موعظه گر دینی نگاه میکردند که از روی تعصب مذهبی و تندروی ، اقدام به چنین کاری کرده است یا اینکه او را به خاطر داشتن « مسئولیت اجتماعی » تحسین می کردند؟

اشتباه نکنید ، داستان علی خلیلی ، داستان ارتکاب گناه و امر به معروف و ولایت پذیری نیست ، داستان دفاع از مظلوم و ایثار و فداکاریست. داستان شعریست که تا وقتی ارزش داشت که فکر میکردیم بر سردر سازمان ملل نقش بسته است ، شعری که این روزها کمتر می خوانیمش ، شعری که باید دوباره معنی اش کنیم :

 

بنی‌آدم اعضای یک پیکرند                 که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوی به درد آورد روزگار             دگر عضوها را نماند قرار

تو کز محنت دیگران بی غمی              نشاید که نامت نهند آدمی

بسم الله الرحمن الرحیم

یا علی گفتیم و عشق آغاز شد . . .

مسجد و کلیسا

بسم الله الرحمن الرحیم

-          قبول داری کلیسا ابهت بییشتری نسبت به مسجد داره؟

-      

هر چند پاسخ منفی ام سریع و قاطع بود اما این سوال مدتی ذهنم را درگیر کرد. به هر صورت تصویری که ما از کلیسا در ذهنمان داریم یک فضای مستطیلی شکل با دیوارهای فوق العاده بلند و سقفی مرتفع است و تصویر ذهنیمان از مسجد مکانی دنج با فرمی انعطاف پذیر با مقیاس انسانیست که گاهی اوقات می توانیم با دست هایمان سقفش را لمس کنیم. باید قبول می کردم که ابهت کلیسا بیشتر است.

البته بعد از گفتن آن جواب منفی ، این سوال هم برایم ایجاد شد که مگر ابهت داشتن برای یک مکان مذهبی حُسن است؟ اصلا چه لزومی دارد که یک عبادتگاه دینی ، ابهت داشته باشد؟ چرا مثل عبادتگاه های شرقی ، روح نواز و دل پذیر نباشد؟

ولی هنوز مسئله اول برایم حل نشده بود. اصلا ابهت کلیسا از مسجد بیشتر است؟ مگر فقط دیوار بلند قادر است تصویری با ابهت از یک مکان برای ما ایجاد کند؟ علاوه بر این کلیسا مربوط به دینیست که اتفاقا ادعای محبت دارد و نام خود را دین محبت گذاشته است و از طرف دیگر مسجد ، عبادتگاه مذهب جهاد و جبهه است. در کلیسا سرود می خوانند و در مسجد دعا و قطعا ابهتی که ادعیه دارند ، سرودها ندارند.

البته اینجا مسئله جبران کمبودها هم می توانست مطرح باشد. دین ضعیف ، عبادتگاهی پر ابهت می خواهد که مظهر کلمه جبار باشد و دین قوی مسجدی می خواهد در خور رحمانیت پروردگار.

اما هنوز مسئله اول باقیست. اصلا این صحیح است که مساجد ابهت ندارند و کلیساها پر ابهتند؟ فکر میکنم جواب مقداری سخت باشد ، ولی بعید می دانم پاسخ منفی باشد.

مردم در کلیسا اعتراف می کنند و در مسجد توبه. اگر قرار باشد از یک زندانی اعتراف بگیرند ، ابزاری برای شکنجه وی لازم است و چه ابزاری بهتر از یک مکان پر ابهت که وقتی متهم وارد آن می شود ، قالب تهی کرده ، لب به اعتراف بگشاید؟.

و اما وقتی قرار است همان متهم توبه کند ، توبه ای نصوح وار ، قطعا به مکانی با آرامش روحی نیاز دارد. مکانی که روح درگیر او را آرام کند و وی را به خلسه ای معنوی فرو ببرد. خلسه ای که برای توبه آماده اش می کند. گناهکار ، توبه می کند و از فضای داخلی مسجد خارج می شود و پا به حیاط آن می گذارد. شکی نیست که حیاط مساجد ، مخصوصا مساجد چهار ایوانی ابهتی توصیف ناپذیر دارند. حالا این گناهکار پشیمان ، احساس میکند هر لحظه تحت نظر چشمانیست که او را می بینند. چشمانی به بلندای مناره ها و گلدسته ها.

کلیسا خود را تجلی فرمانروایی خدا می داند و مسجد خود را تلاشی برای ایجاد ارتباط با خالق.

کلیسای فرمانروا باید هم بلند باشد ، باید هم ترس داشته باشد ، باید هم – گاهی اوقات – زشت باشد ، باید هم ابهت داشته باشد.

اما مسجد مظهر فروتنیست. فروتنی انسانی که دست هایش را برای دعا به پیشگاه پروردگار بلند کرده است. طبیعیست که خاشع به نظر برسد ، ابهت در مسجد جایی ندارد.

 مسئله اول هنوز حل نشده است ولی می توانم بفهمم چرا کلیسا ابهت بیشتری دارد.